عدد و رقم جوانی دولت سیزدهم در مقایسه با دیگر کشورها

تهران- ایرنا- اگرچه در علم مدیریت «پیری» به ویژه در سطوح کلان و عالی نوعی عارضه محسوب می‌شود اما تجارب تاریخی در میان جوامع گوناگون نشان داده است که در یک سیستم مدیریتی، برقراری توازن میان متغیرهای مختلف از جمله «سن» می‌تواند عملکرد بهتری در پی داشته باشد.


در مدیریت اجرایی کشور که عرصه تصمیم‌های مهم و تاثیرگذار است، مجالی برای آزمون و خطا نیست و به کارگیری نیروهای جوان فقط در صورتی نتیجه مطلوب خواهد داشت که با پروسه بسیار مهم «انتقال تجربه» همراه باشد تا از هرگونه اتلاف زمان، توان و هزینه جلوگیری شود. با اتخاذ چنین رویکردی است که می‌توان «آرمان­‌گرایی» را با «واقع­‌نگری»، «نوآوری» را با «تجربه» و «ریسک­‌پذیری» را با «احتیاط» تعدیل و با کمترین خطا به کار بست.


تنوع سنی در میان مدیران اجرایی همچنین می­‌تواند گروه‌­های سنی مختلف را در جامعه پیچیده امروزی نمایندگی کند.
«مارسیا جی.اوری» استاد دانشگاه و پژوهشگر آمریکایی در مطلبی با عنوان «چگونه تنوع سنی در کابینه ریاست جمهوری می­‌تواند بر سیاست‌ها و برنامه‌ها تأثیر بگذارد» با اشاره به تنوع سنی در میان اعضا کابینه و مشاوران جو بایدن – به عنوان مسن­‌ترین رئیس جمهوری آمریکا – تاکید می­‌کند که این تنوع می­‌تواند دیدگاه­‌ها، خواست­‌ها و نمایندگان گروه­‌های سنی مختلف جامعه را بهتر نشان دهند.


نسبت دولت­‌های جوان با توسعه جوامع
اگر چه دولت‌ها با خاستگاه سیاسی و اعتقادی متفاوت می‌­توانند سکان مدیریت اجرایی کشور را طبق سلیقه و ابتکارات خاص خود در دست گیرند، اما بدیهی است آزادی عمل آنها محدود به دایره­ای از پیش ترسیم شده است. به عبارت دیگر رویکرد دولت­‌ها تابعی از اصول و جهت­‌گیری­‌های کلی حاکمیت­‌هاست. به عنوان نمونه در ساختار سیاسی تک‌حزبی چین هر دولتی با هر ویژگی منحصر به فردی ملزم است در چهارچوب اصلی حزب مرکزی کمونیست دست به اقدام بزند. یا در ایالات متحده با وجود دو حزب سیاسی رقیب،‌ عملکرد دولت­‌ها با اختلاف نظرهای ظاهری در نهایت باید مطابق با اصول و ارزش­‌های برسازنده نظام حاکمیتی آن که مبتنی بر لیبرال دموکراسی است،‌ باشد.

رتبه­‌بندی کشورها بر مبنای شاخص توسعه انسانی نشان می­‌دهد استرالیا، فنلاند، کانادا، آمریکا و فرانسه به ترتیب از میان ۱۴ کشور مورد بررسی در میانگین سنی کابینه­‌ها، به جز آمریکا، بقیه دارای دولت­‌های جوانی هستند. دیگر رده‌های پایین مربوط به کشورهایی مانند چین، اندونزی و آفریقای جنوبی استبنابراین نتیجه تغییراتی در ترکیب دولت­‌ها، مانند جوان شدن کابینه الزاما نمی­‌تواند به تحولات عمیق و تسریع در روند توسعه بی­انجامد؛ اگر چه ممکن است موئلفه­‌ای اثرگذار باشد.


این نکته به ویژه در مورد کشورهایی مصداق دارد که در نبود ساختارهای مترقی و مستقل حاکمیتی، فقط به دنبال مظاهر و نمودهای «توسعه­‌گرایی» بوده و تنها به واسطه ترسیم چشم­‌اندازهای بلندپروازنه در زمینه­‌هایی چون اقتصاد و فناوری، ترغیب شده­‌اند امور را به مدیران جوان واگذار کنند. نمونه‌­هایی از این نوع «توسعه‌یافتگی تک­‌بعدی» در نظام­‌های ارتجاعی منطقه خاورمیانه به وضوح مشهود است.


آمارهای جهانی چه می‌گوید؟
تعیین معیارهای سنجش فرآیند پیچیده و چندبعدی «توسعه» همواره مورد بحث و مناقشه بوده است اما امروزه درآمد سرانه و شاخص توسعه انسانی به طور معمول و فراگیر برای مقایسه سطح توسعه­‌یافتگی جوامع استفاده می­‌شود که البته مانند هر شاخص دیگری دارای نقاط ضعف و قوت متعددی هستند. 


بر این مبنا کشورهایی که دارای نرخ سرانه تولید ناخالص داخلی بالایی هستند، توسعه‌یافته محسوب می‌شوند. همچنین شاخص توسعه انسانی، معیارهای اقتصادی همچون درآمد را با موضوع‌هایی مانند میزان امید به زندگی و سطح آموزش عمومی ترکیب می‌کند و به این ترتیب کشورهایی که دارای نمره بالاتری در شاخص توسعه انسانی هستند، توسعه‌یافته محسوب می‌شوند.


بر اساس گزارش‌­هایی که مراجع جهانی مانند سازمان ملل، صندوق بین‌­الملل پول و بانک جهانی در چند سال اخیر از شاخص تولید ناخالص داخلی کشورها منتشر کرده‌­اند، از میان ۱۴ کشور مورد بررسی ما، همواره کشورهای ایالات متحده، چین، فرانسه، کانادا، روسیه و استرالیا به ترتیب در رده‌­های بالای فهرست قرار داشته­‌اند در حالی که طاق محاسبه میانگین سن کابینه، این ۶ کشور دارای دولت­‌هایی با سن بالاتر هستند. در مقابل، کشورهای فنلاند، شیلی و امارات متحده با داشتن جوان­‌ترین دولت­‌ها، در انتهای این فهرست قرار داشته­‌اند.


از سوی دیگر در همین بازه زمانی، رتبه­‌بندی کشورها بر مبنای شاخص توسعه انسانی (HDI) نشان می­‌دهد استرالیا، فنلاند، کانادا، ایالات متحده و فرانسه به ترتیب از میان ۱۴ کشور مورد بررسی، وضعیت بهتری دارند و طبق جدول میانگین سنی کابینه­‌ها، دارای دولت­‌های جوانی هستند.(البته به جز آمریکا) همچنین در این میان پایین­‌ترین جایگاه از نظر توسعه انسانی مربوط به کشورهایی مانند چین، اندونزی و آفریقای جنوبی است که دولت‌­هایی با میانگین سنی بالا دارند.


تلاش شده فهرست منتخب از کشورهای مورد بررسی، دامنه بیشتری از مناطق مختلف جهان را در بر گرفته و از پراکندگی مناسبی برخوردار و به لحاظ ساختار سیاسی نیز تنوع لازم را داشته باشد. (اعم از نظام­‌های جمهوری، پادشاهی مشروطه و پادشاهی مطلقه).
همچنین به دلیل وجود پاره‌­ای از تفاوت‌­ها، از جمله ریاست هیات وزیران(این که رئیس‌جمهوری باشد یا معاون وی یا نخست­ وزیر) و نهادهایی که در تعدادی از کشورهای مورد بررسی با عنوان وزارت هستند اما در کشورهای دیگر این عنوان را ندارند، در محاسبه میانگین سنی کابینه­‌ها فقط سن وزیران در نظر گرفته شده است.
 


عدد و رقم جوانی دولت سیزدهم در مقایسه با دیگر کشورها


با محاسبه سنی وزیران کابینه دولت سیزدهم، میانگین سنی دولت ۵۵.۳ سال است. (جوان‌ترین وزیر ۴۲ سال و مسن‌ترین ۶۴ سال) این میانگین توانست سیر صعودی سن ۱۲ کابینه پیشین را نه تنها متوقف بلکه چند سالی نیز کمتر کند

وضعیت ایران


بر همین مبنا یعنی با محاسبه سنی فقط وزیران کابینه میانگین سنی دولت کنونی ما ۵۵.۳ سال است. (جوان‌ترین وزیر ۴۲ سال و مسن‌ترین ۶۴ سال) این میانگین توانست سیر صعودی سن ۱۲ کابینه پیشین را نه تنها متوقف بلکه چند سالی نیز کمتر کند. 


ترکیب متوازن سنی در عرصه مدیریت کلان کشور، یعنی بهره‌جویی توامان از نیروهای جوان و با سابقه می­‌تواند از رهگذر آموزش و کسب تجربه به تحقق ایده­‌هایی چون «گردش نخبگان» و «شایسته­‌سالاری» کمک کند. این توازن علاوه بر دمیدن روح تازه و خلاق در ارکان اجرایی کشور و پرورش نسل جدیدی از مدیران ارشد، تضمین‌کننده کم‌شدن اشتباه و خطر در اتخاذ راهبردها و تصمیم­‌گیری‌­ها نیز خواهد بود.


همچنین گردهم‌آمدن نیروهایی با رده‌­های سنی متنوع در نهادی با عنوان «دولت» می­‌تواند آینه­ تمام­‌نمایی از مختصات گروه­‌های سنی مختلف در جامعه و مطالبات آنها باشد.


توسعه همه­‌جانبه، شکوفایی و آینده روشن کشور در گرو استفاده بهینه از سرمایه انباشته انسانی و به فعلیت رساندن استعدادهای بالقوه از طریق آموزش و کسب تجارب گذشتگان است.
از همین رو رهبر معظم انقلاب نیز در تبیین معنای «دولت جوان» تاکید کردند: «معنای این حرف صرفاً این نیست که یک جوان سی و چند ساله رئیس دولت باشد بلکه معنای دولت جوان و حزب­‌اللهی یک دولت پای کار، آماده و با نشاط است که علاج مشکلات است و می‌تواند کشور را از راه‌های دشوار عبور دهد.»


منابع:


وب گردی